اندیشه بان

جایی برای پاسداری از اندیشه

اندیشه بان

جایی برای پاسداری از اندیشه

کشته شدن کلنل محمدتقی خان پسیان - قسمت اول

۱. کلنل (Colonel = سرهنگ) محمدتقی خان پسیان، از نظامیان اواخر دوره‌ی قاجار و متولد تبریز بود که عمر کوتاه سی‌ساله‌اش در نهم مهرماه سال ۱۳۰۰ و در شهر قوچان به پایان رسید.

محمدتقی در دوره‌ای دیده به جهان گشود که شاید بتوان آن را دروازه‌ی ورود ایران به تاریخ نوینش فرض کرد.

۲. دوران کودکی و نوجوانی او ابتدا صرف تحصیلات ابتدایی و سپس تحصیلات نظامی شد. جالب آن که بسیاری از افراد خاندان او نظامی بودند و خود محمدتقی نیز به‌سرعت به پیشرفت‌های نظامی رسید و در سن ۲۱ سالگی به درجه‌ی سروانی نائل گردید.

استعداد نظامی ذاتی او و نیز آموزه‌های خانوادگیِ خاندان آزاده و مشروطه‌خواهش، از زمینه‌سازهای اصلی موفقیت‌های بسیار زود او بود.

۳. اولین ماموریت‌های نظامی و انتظامی او، به تامین امنیت راه‌های همدان و نیز پاک‌سازی بروجرد از اشرار برمی‌گردد؛ که لیاقت و جان فشانی‌های این جوان نظامی شجاع، باعث ارتقای او به درجه‌ی سرگردی در سن ۲۳ سالگی شد.

شاید بتوان شروع مقتدرانه و بسیار موفق این نظامی جوان و جویای نام را آغاز زندگی پر تلاطمِ نظامی و ملی او دانست.

۴. پس از پیچیدن آوازه‌ی محمدتقی‌خان در غرب کشور، او را به سِمت فرماندهی گردان همدان منصوب کردند، که از قضا با آغاز جنگ جهانی اول و حمله‌ی قوای روس به ایران همزمان شده بود. پسیان با استعداد نظامی قوی و نیز شجاعت بی مثالش توانست علیرغم امکانات حداقلی، ارتش روسیه را در حمله‌ی «مصلا» شکست داده و آن‌ها را خلع سلاح کند؛ که البته به علت عدم پشتیبانی های لازم و پراکنده شدن لشکریانش، پس از حدود سه سال درگیری‌های منطقه ای و کشوری، مجبور به کناره‌گیری از فرماندهی قوا و عزیمت به کشور آلمان (دشمن روس‌ها) شد.

پسیان با وجود سن کم، به آن درجه از پختگی رسیده بود که پس از جنگندگی‌های فراوانش، بتواند در لحظه، بهترین تصمیم را گرفته و جنگ مستقیم با دشمن و مشکلات را موقتا کنار بگذارد.

۵. محمدتقی خان در آلمان نیز از امور نظامی دست نکشید و با جذب شدن به سمت نیروی هوایی این کشور، با ۳۳ پرواز و در سن ۲۷ سالگی لقب نخستین خلبان ایرانی را از آن خود کرد؛ در روزگاری که هنوز اتوموبیل نیز جز تعداد اندکی در ایران وجود نداشت.

پسیان از حضورش در این کشور پیشرفته‌ی دنیا حداکثر استفاده را برده و به یادگیری ریاضیات پیشرفته و موسیقی نیز مشغول شد. حضور دو و نیم ساله‌ی او در آلمان، در اواخر سال ۱۲۸۸ به پایان رسید و او به علل مختلفی از جمله مشکلات جسمی و مالی به تهران بازگشت.

در زندگی بسیاری از بزرگان، ردپایی از توانایی‌ها و گرایشات مختلف را می‌توان دید؛ که حاکی از لزوم چندبعدی بودن فرد، برای بزرگ‌ترین پیشرفت‌هاست.

۶. محمدتقی خان پس از بازگشت به ایران، از سوی دولت به عنوان فرماندهی ژاندارمری خراسان، که تحت والی‌گری قوام‌السلطنه بود، انتخاب شده و به درجه‌ی سرهنگی (کلنل) ارتقا می‌یابد. پیگیری‌های مجّدانه‌ی کلنل برای رفع قحطی‌ها و مشکلات عدیده‌ی خراسان و نیز مبارزاتش با فسادهای اقتصادی بزرگان این منطقه، به‌تدریج باعث ایجاد کدورت میان او و قوام گردید؛ که در نهایت پس از کودتای سال ۱۲۹۹ رضاخان و سید ضیاءالدین طباطبایی علیه دولت وقت، کلنل به فرمان دولت مرکزیِ سید ضیاء، قوام را دستگیر و او را به تهران انتقال می‌دهد. دستگیری‌ای که تنها بخشی از بازداشت‌های بسیار گسترده‌ی دولت ضیاء بود.

محمدتقی خان در دوره‌ای که می‌توانست با کوله‌باری از تجربه و دانش و احترام اطرافیان، زندگی آسوده و مرفهی را برای خود تدارک ببیند، مردانه به دل سیل مشکلات میهنش زد. تصمیمی که در نهایت جانش را نیز از او گرفت.

علی‌رضا جمعه 9 مهر‌ماه سال 1395 ساعت 23:59